ماه گرفتگی از افسانه تا حقیقت

لیزر،تزریق کورتون یا جراحی؛کدام برای رفع لکه های ماه گرفتگی مناسب است؟

ماه گرفتگی برای همه ایرانی‌ها واژه آشنا است. قدیمی ها معتقد بودند اگر خانمی باردار به ماه گرفتگی نگاه کند یا دست خود را روی شکمش بگذارد،بدن جنین در همان قسمت برای همیشه دچار لکه ای بزرگ و تیره خواهد شد. این عقیده به حدی رایج بود که حتی در لغت نامه دهخدا نیز معنی ماه گرفتگی بر همین اساس توصیف شده است. اگر چه بعدها مشخص شد این موضوع خرافاتی بیش نیست اما هنوز هم بسیاری از خانم های باردار از روی احتیاط هم که شده موقع ماه گرفتگی خود را در اتاقی به دور از هرگونه در و پنجره مخفی میکنند و اجازه نمی‌دهند کسی دست روی شکم آنها بگذارد! اگر شما هم درباره علت به وجود آمدن چنین لکه هایی شک و تردید دارید،حتما این مقاله را بخوانید تا با کمک دکتر شیده یزدانیان،متخصص پوست و مو و فلوشیپ فوق تخصصی زیبایی و لیزر از ایالات متحده با دلایل واقعی و راه های برطرف کردن این لکه های بزرگ و نازیبا آشنا شوید.

مقصر مویرگ ها هستند و بس!

بعضی از ضایعات عروقی پوست که در دوران نوزادی و شیرخوارگی ایجاد می شوند به صورت کلی و عامیانه ماه گرفتگی نام دارند. البته این نام گذاری صحیح نیست و به دلیل خرافات در زمان قدیم رواج پیدا کرده است. این ضایعات انواع مختلفی دارند که شایع ترین آن ها را « همانژیوما» (hemangioma)،«لکه های سالمون»(salmon patch)،و«لکه های شرابی»(stain portwine) تشکیل می دهند. از این میان لکه های سالمون بیشتر از لکه های دیگر مصداق ماه گرفتگی است و از بیماری های اتوزومال غالب به حساب می آیند؛یعنی حتماً در خانواده بیمار،افراد دیگری هم به آن مبتلا هستند،این ضایعات در سفیدپوستان بیشتر دیده می شوند. اغلب آنها علت ژنتیکی دارند نقش اضطراب،استرس و تنش های عصبی زمان بارداری هم در ایجاد این لکه ها هنوز به اثبات نرسیده است.
نکته: لکه هایی که رنگ شیر قهوه دارند جز ضایعات عروقی و لکه های ماه گرفتگی محسوب نمی شود. این خال ها معمولاً به دلیل افزایش رنگدانه های پوست و سلول های رنگدانه ساز ایجاد می شوند.

۱.همانژیوما: لکه های قرمز،مسطح یا برجسته بدخیم نیستند اما شاید دردسرساز شوند!
همانژیو،معمولاً در ۹ ماه اول تولد روی پوست ظاهر می شود اما در بعضی موارد نیز از بدو تولد وجود دارند. این ضایعات قرمز رنگ هستند و ممکن است به صورت مسطح یا برجسته در هر ناحیه از بدن ظاهر شوند. اندازه آن ها به تدریج در سال اول تولد افزایش پیدا می‌کند و بعد شروع به پسرفت کرده و کوچک می‌شود حتی در مواردی به طور کامل از بین می روند و فقط ممکن است جای آنها اتروفی (تحلیل رفتگی) جزئی پوست و ضایعات عروقی ریزی به نام «تلانژکتازی» باقی بماند.
اما اگر این ضایعات در جایی قرار گرفته باشد که با عملکرد اعضای بدن تداخل ایجاد کند باید حتما درمان شود. برای مثال ضایعاتی که روی پوست پلک است،می تواند بینایی را تحت تاثیر قرار دهد یا ضایعات روی بینی می‌تواند در تنفس اختلال ایجاد کند. ضایعات روی گردن نیز در صورت افزایش سایز می‌تواند بر راه های هوایی فشار وارد کند. همچنین اگر همانژیوما در خط وسط پشت قرار گرفته باشد،فرد باید حتما از نظر اختلالات ستون فقرات بررسی در بعضی موارد هم ظاهر نازیبای همانژیوما یا زخمی یا عفونی شدن آن فرد را نیازمند درمان می کند. در هر صورت احتمال بدخیمی در مورد این ضایعات تقریباً وجود ندارد. برای درمان نیز می توان از داروهای خوراکی،پمادهای موضعی و لیزر کمک گرفت. از درمان های خوراکی آن می توان به کروتون ها و پروپرانولول اشاره کرد. این داروها حتما باید تحت نظر پزشک با تنظیم دوز مناسب و کنترل میزان قند خون و ضربان قلب مصرف شود. از کورتون ها میتوان به صورت موضعی نیز استفاده کرد. مصرف تمامی این داروها بعد از بهبودی ضایعه به تدریج کاهش یافته و قطع میشود.
نکته: لک‌های ماه گرفتگی معمولاً بی علامت و بدون درد و خارش هستند. اما در مورد همانژیوما اگر خال زخمی شود یا عفونت روی آن سوار شود،ممکن است درد و ناراحتی نیز ایجاد کند.

۲. لکه های سالمون: لکه های صورتی رنگ در خط وسط بدن بی خطر و بی نیاز به درمان
لکه های سالمون معمولا به صورت لکه های قرمز متمایل به صورتی در خط وسط بدن دیده می‌شوند. شایع ترین ناحیه درگیر شونده نیز پشت سر و پشت گردن است. با این حال ممکن است در نواحی دیگر مثل صورت،پیشانی،بالای بینی،نوک بینی،روی پلک،اطراف گوش یا حتی تنه و اندام ها نیز ظاهر شود. این لکه ها معمولاً از بدو تولد وجود دارد و اگر روی صورت باشد به مرور زمان برطرف می شود.
نکته: بعضی از لکه های سالمون در نواحی غیر از صورت ممکن است حتی تا سنین بزرگسالی نیز ثابت بمانند که گرچه بی خطر هستند و معمولاً باعث عارضه خاصی نمی شوند اما احتیاج به درمان خاصی هم ندارند

۳.لکه های شرابی: لکه های قرمز پیشرونده روز به روز بزرگ تر و پررنگ تر می شوند!
لکه های شرابی ضایعات قرمز رنگی هستند که معمولا از بدو تولد ایجاد می شوند اما بر خلاف لکه های سالمون یک طرفه و خارج از خط وسط بدن هستند و اندازه بزرگ تری دارند. این لکه ها در هر جایی از بدن به خصوص صورت ممکن است ایجاد شوند. لکه های شرابی نه تنها به مرور زمان از بین نمی روند بلکه با افزایش سن پر رنگ تر و برجسته تر می شوند. بعضی از آنها نیز همراه با رویش موست و حالت سنگ فرش ای به خود می گیرد. از آنجایی که این لکه ها ممکن است همراه با علائم و بیماری های دیگر از جمله تشنج و مشکلات بینایی باشد باید حتماً توسط پزشک بررسی و با کمک لیزر درمان شود. درمان آنها هر قدر زودتر انجام شود،ساده تر و سریع تر خواهد بود.

نکته: لیزری که برای رفع لکه های ماه گرفتگی به کار میرودPDL نام دارد. این لیزر باید ماهی یک بار تا زمان از بین رفتن ضایعه تکرار شود و بنابراین تعداد جلسات لیزر به نوع ضایعه و وسعت آن بستگی دارد. استفاده از لیزر PDL دردناک نیست اما از آنجایی که درمان این لکه ها اغلب در دوران شیرخوارگی صورت می گیرد،شاید لازم باشد کودک تحت بیهوشی عمومی یا بی حسی موضعی قرار بگیرد تا بتوان جلسه لیزر را به پایان رساند.

ماه گرفتگی های لکه شرابی نه تنها به مرور زمان از بین نمی رود بلکه با افزایش سن پر رنگ تر و برجسته تر هم می شود. گورباچف رئیس جمهور شوروی سابق هم یکی از همین لکه ها روی سرش است
بهبود ماه گرفتگی بدون لیزر ممکن است؟گرچه لیزر راهی موثر برای رفع لکه های ماه گرفتگی به شمار می آید اما بعضی ها نقش جراحی،تزریق سلولهای بنیادی یا حتی همرنگ سازی لکه ها با پوست از طریق تاتو را مطرح کرده اند. اما آیا واقعاً این راهها به رفع ماه گرفتگی کمک می کند؟

جراحی کاربردی ندارد

جراحی برای درمان این ضایعات معمولا کاربردی ندارد مگر در موارد خاص. پیوند پوست و تزریق سلولهای بنیادی (PRP) نیز برای رفع لکه ماه گرفتگی به کار نمی رود. در واقع این ضایعات (به جز لکه های شرابی) خود به خود با کمک لیزر بهبود پیدا می کند بنابراین نیازی به درمان های دیگر وجود نخواهد داشت. لایه برداری نیز باعث بهبود ماه گرفتگی نمی شود و ممکن است برعکس آن را تحریک و تشدید کند.

خال تان را تاتو نکنید!

استفاده از تاتو میکرو پیگمنتیشن برای هم رنگ سازی انواع خال ها و لکه های ماه گرفتگی با پوست توصیه نمی‌شود زیرا می توان این ضایعات را با روش های مناسب تر مثل لیزر برای همیشه از بین برد. لازم به ذکر است که تاتو های بی رنگ صددرصد خال و لک را هم‌رنگ پوست نمی‌کنند. اگر هم فرد از انجام آن پشیمان شود،برخلاف تاتو های تیره رنگ،پاک کردن شان به راحتی امکان پذیر نیست زیرا لیزر تاثیری روی رنگ های روشن نمی گذارد.
درمان زود تر،نتیجه مطلوب تر
برای درمان و رفع لکه های ماه گرفتگی محدودیت سنی وجود ندارد. چه بسا که بعضی از این ضایعات مثل لکه های شرابی و همانژیوما (در صورت نیاز به درمان) بهتر است در سنین پایین با لیزر برداشته شوند. گاهی نیز ضایعه بی عارضه است اما ظاهر آن فرد را آزار می دهد. در این موارد نیز لازم است پدر و مادر برای برداشتن لک زودتر اقدام کنند تا کودک در آینده بر اثر آن دچار آسیب های روحی و روانی نشود.

دارونما بی ربط و بی اثر درد تان را آرام میکننددر اینجابخوانید…