کاشی و سرامیک در ایران، داستانی دیرینه و پرفراز و نشیب دارد که به هزاران سال قبل باز می‌گردد. این هنر اصیل، نه تنها در زینت بخشیدن به بناها و اشیاء، نقشی بی‌بدیل ایفا کرده، بلکه گویای ذوق و خلاقیت ایرانیان در گذر زمان بوده است.
پیشنهاد ویژه :
به دنبال چسب کاشی باکیفیت و مطمئن برای نصب کاشی در حمام خود هستید؟ چسب کاشی ضدآب بتن شیمی زرین با مقاومت بالا در برابر آب و قیمت مناسب، بهترین انتخاب برای شماست. همین الان با شرکت بتن شیمی با شماره : ۰۹۱۵۳۰۹۳۵۳۹ تماس بگیرید و از مشاوره رایگان کارشناسان ما بهره‌مند شوید.
آغاز سفری پرفراز و نشیب:
شواهد باستان شناسی نشان می‌دهد که استفاده از سفال و پخت آن در ایران به هزاره هشتم پیش از میلاد باز می‌گردد. این سفالینه‌های اولیه، اگرچه فاقد لعاب بودند، اما گامی مهم در مسیر پیدایش کاشی و سرامیک به شمار می‌روند.
ظهور لعاب و شکوفایی در دوره هخامنشیان:
در دوره هخامنشیان (۵۵۰-۳۳۰ ق.م)، شاهد تحولی چشمگیر در صنعت کاشی سازی ایران هستیم. استفاده از لعاب به کاشی ها رنگ و لعاب و زیبایی خاصی بخشید و نقش و نگارهای ظریف و متنوعی بر روی آنها نقش بست. کاخ آپادانا در تخت جمشید و دروازه ایشتار در بابل از جمله نمونه‌های بارز هنر کاشی کاری دوره هخامنشی هستند.
نقش آفرینی در معماری اسلامی:
با ظهور اسلام در ایران، کاشی و سرامیک در معماری اسلامی جایگاهی ویژه یافتند. مساجد، مدارس و بناهای مذهبی با کاشی های رنگارنگ و نقوش اسلیمی و هندسی تزئین می‌شدند. لعاب فیروزه‌ای که به لعاب ایرانی نیز مشهور است، در این دوره رواج فراوان یافت و به هویت بصری معماری اسلامی تبدیل شد.
توجه : اگر به دنبال چسب کاشی باکیفیت و مطمئن هستید؟
چسب کاشی‌های بتن شیمی زرین، بهترین انتخاب برای نصب انواع کاشی و سرامیک است.
با چسب کاشی خمیری بتن شیمی ، خیالتان از استحکام و ماندگاری کاشی‌ها راحت باشد.
تنوع و کیفیت چسب کاشی‌های ما، پاسخگوی نیاز هر سلیقه‌ای است.
همین الان از چسب کاشی‌های ما استفاده کنید و از نتیجه کار لذت ببرید.
اوج شکوفایی در دوره صفویه:
دوره صفویه (۱۵۰۱-۱۷۳۶) را می‌توان اوج شکوفایی کاشی سازی ایران دانست. در این دوره، اصفهان به عنوان پایتخت، به مرکز هنر و صنعت کاشی سازی تبدیل شد. مسجد شیخ لطف‌الله، مسجد امام، عالی‌قاپو و کاخ چهلستون از جمله شاهکارهای معماری و کاشی کاری دوره صفویه هستند.
نوآوری و تنوع در دوران قاجار:
دوره قاجار (۱۷۸۹-۱۹۲۵) با وجود چالش های سیاسی و اقتصادی، شاهد نوآوری هایی در صنعت کاشی سازی ایران بود. استفاده از نقوش گل و گیاه، پرندگان و تصاویر در کنار نقوش سنتی، تنوع و ظرافت خاصی به کاشی های این دوره بخشید. مسجد سپهسالار و کاخ گلستان از نمونه های بارز کاشی کاری دوره قاجار هستند.
مدرنیته و حفظ هویت:
در دوران معاصر، با ورود تکنولوژی های جدید به صنعت کاشی سازی، شاهد تحولات چشمگیری در این زمینه بوده‌ایم. حفظ هویت و اصالت کاشی ایرانی در کنار نوآوری و استفاده از تکنولوژی های روز، چالشی است که هنرمندان و صنعتگران ایرانی با آن روبرو هستند.
تاریخچه کاشی
کاشی و سرامیک ایران، گنجینه‌ای ارزشمند از هنر، تاریخ و تمدن این سرزمین است. این هنر اصیل، نه تنها در زینت بخشیدن به بناها و اشیاء نقشی بی‌بدیل ایفا کرده، بلکه به عنوان نمادی از خلاقیت و ذوق ایرانی در جهان شناخته شده است.
اولین نوع کاشی و سرامیک به دوران باستان باز می گردد، زمانی که استفاده از خاک رس به عنوان مصالح ساختمانی در بسیاری از تمدن های باستانی آغاز شد. کاشی های مدرن از مد افتاده اند و به اندازه کاشی های امروزی مقاوم نیستند. مواد حک شده از بستر رودخانه ها به صورت مصالح ساختمانی در می آیند و در آفتاب خشک می شوند.
اولین کاشی‌ها خام بودند، اما حتی در ۶۰۰۰ سال پیش، مردم از آنها برای تزیینات استفاده می‌کردند و تمام کاشی‌ها را به خوبی برش می‌دادند. صنعت سرامیک تنها به تولید ظروف، ابزار و مجسمه های ساده گذشته محدود نمی شود و در تمام عرصه های تمدن و تکنولوژی بشر امروزی کاربرد دارد. فرآیند تولید و تهیه کلیه مواد سرامیکی تقریباً یکسان است و بسته به کاربرد، تفاوت های جزئی در فرآیند تولید وجود دارد.
ساختار کاشی
کاشی‌ها، با ظاهری زیبا و رنگارنگ، نه تنها به دیوارها و کف‌ها جلوه‌ای خاص می‌بخشند، بلکه از استحکام و ماندگاری بالایی نیز برخوردارند. این ویژگی‌ها را می‌توان تا حد زیادی به ساختار منحصربه‌فرد کاشی نسبت داد.
اجزای اصلی کاشی:
بدنه: بدنه کاشی، بخش اصلی آن را تشکیل می‌دهد و از مواد معدنی مختلف مانند خاک رس، ماسه، کوارتز و فلدسپات ساخته شده است. بدنه کاشی باید از استحکام و چگالی کافی برخوردار باشد تا بتواند وزن خود و سایر اجزاء کاشی را تحمل کند.
لعاب: لعاب، لایه‌ای شیشه‌ای است که بر روی سطح بدنه کاشی پخته شده اعمال می‌شود. لعاب به کاشی رنگ، طرح و خواصی مانند ضد آب بودن، ضد لک بودن و مقاومت در برابر سایش می‌بخشد.
لایه میانی: لایه میانی، در برخی از انواع کاشی‌ها بین بدنه و لعاب وجود دارد. این لایه می‌تواند از جنس مواد مختلف مانند خاک رس، ماسه یا مواد معدنی دیگر باشد و به منظور افزایش چسبندگی بین بدنه و لعاب و همچنین بهبود برخی از خواص کاشی مانند مقاومت در برابر خم شدن و شوک حرارتی استفاده می‌شود.
انواع ساختار کاشی:
کاشی‌های تک‌پخت: در این نوع کاشی، بدنه و لعاب در یک مرحله پخته می‌شوند. کاشی‌های تک‌پخت معمولاً از استحکام و چگالی بالاتری نسبت به کاشی‌های دوپخت برخوردارند.
کاشی‌های دوپخت: در این نوع کاشی، ابتدا بدنه کاشی پخته می‌شود و سپس لعاب بر روی آن اعمال و مجدداً پخته می‌شود. کاشی‌های دوپخت می‌توانند دارای طرح‌ها و رنگ‌های متنوع‌تری نسبت به کاشی‌های تک‌پخت باشند.
کاشی‌های پرسلان: کاشی‌های پرسلان نوعی کاشی سرامیکی هستند که از مواد معدنی با خلوص بالا و با استفاده از فرآیندهای پخت و پرس پیشرفته تولید می‌شوند. کاشی‌های پرسلان از استحکام، چگالی و مقاومت بالایی در برابر سایش، خراش، لکه و مواد شیمیایی برخوردارند.
کاشی‌های شیشه‌ای: کاشی‌های شیشه‌ای از قطعات شیشه نازک ساخته شده‌اند و می‌توانند دارای طرح‌ها و رنگ‌های متنوعی باشند. کاشی‌های شیشه‌ای معمولاً در مکان‌هایی مانند حمام، آشپزخانه و استخر استفاده می‌شوند.
عوامل موثر بر ساختار کاشی:
ترکیب شیمیایی: نوع و نسبت مواد معدنی موجود در کاشی، ساختار آن را تعیین می‌کند.
فرآیند ساخت: فرآیندی که کاشی از طریق آن تولید می‌شود، مانند پرس، پخت و لعاب‌کاری، بر ساختار نهایی آن تأثیر می‌گذارد.
شرایط پخت: دما، زمان و جو پخت کاشی، بر چیدمان و اندازه ذرات و همچنین نوع و استحکام پیوند بین آنها تأثیر می‌گذارد.
کاشی‌های لعابدار: سفری در دنیای رنگ و لعاب
کاشی‌های لعابدار، با سابقه‌ای دیرینه و نقشی بی‌بدیل در معماری و هنر، همواره در زینت بخشیدن به بناها و اشیاء، جلوه‌گری می‌کنند. این کاشی‌ها با روکش شیشه‌ای خود، نه تنها زیبایی و ظرافت را به ارمغان می‌آورند، بلکه از استحکام و ماندگاری بالایی نیز برخوردارند.
لعاب:
لعاب، لایه‌ای شیشه‌ای است که بر روی سطح کاشی خام پخته شده اعمال می‌شود. این لایه از ترکیب مواد معدنی مختلف مانند سیلیس، فلدسپات، اکسیدهای قلیایی و اکسیدهای فلزی به دست می‌آید. لعاب در دمای بالا ذوب شده و بر روی سطح کاشی تثبیت می‌شود.
مزایای کاشی‌های لعابدار:
زیبایی و تنوع: لعاب، طیف وسیعی از رنگ‌ها و طرح‌ها را به ارمغان می‌آورد و امکان خلق آثار هنری بی‌نظیر را فراهم می‌کند.
مقاومت: کاشی‌های لعابدار در برابر رطوبت، مواد شیمیایی، خراشیدگی و سایش مقاوم هستند و به همین دلیل برای استفاده در مکان‌های پر رفت و آمد مانند آشپزخانه، حمام و استخر ایده‌آل هستند.
بهداشت: سطح صاف و غیر متخلخل کاشی‌های لعابدار، به راحتی تمیز شده و از رشد میکروب‌ها و قارچ‌ها جلوگیری می‌کند.
طول عمر: کاشی‌های لعابدار از طول عمر بالایی برخوردارند و می‌توان سال‌ها از زیبایی و دوام آنها لذت برد.
انواع کاشی‌های لعابدار:
کاشی‌های تک‌پخت: این نوع کاشی‌ها در یک مرحله پخته می‌شوند و لعاب به طور مستقیم بر روی بدنه کاشی خام اعمال می‌شود.
کاشی‌های دوپخت: در این نوع کاشی‌ها، ابتدا بدنه کاشی پخته می‌شود و سپس لعاب بر روی آن اعمال و مجدداً پخته می‌شود. کاشی‌های دوپخت معمولاً از ظرافت و کیفیت بالاتری برخوردارند.
کاشی‌های مات: سطح این نوع کاشی‌ها مات و بدون انعکاس نور است.
کاشی‌های براق: سطح این نوع کاشی‌ها صاف و براق بوده و نور را منعکس می‌کنند.
کاشی‌های طرح‌دار: این نوع کاشی‌ها با طرح‌ها و نقش‌های متنوع مانند گل و گیاه، اسلیمی، هندسی و … تولید می‌شوند.
کاشی‌های ساده: این نوع کاشی‌ها بدون طرح و نقش بوده و در رنگ‌های مختلف موجود هستند.
کاربرد کاشی‌های لعابدار:
دیوارها: کاشی‌های لعابدار برای پوشش دیوارها در فضاهای مختلف مانند آشپزخانه، حمام، سرویس بهداشتی، استخر، بین کابینتی و … استفاده می‌شوند.
کف: کاشی‌های لعابدار برای پوشش کف در فضاهای مختلف مانند آشپزخانه، حمام، سرویس بهداشتی، استخر و … استفاده می‌شوند.
نما: کاشی‌های لعابدار برای پوشش نمای خارجی ساختمان‌ها استفاده می‌شوند.
اشیاء: از کاشی‌های لعابدار برای ساخت انواع ظروف، گلدان، مجسمه و … استفاده می‌شود.
کاشی‌های مدرن: دنیایی نو از طرح، رنگ و کاربرد
کاشی‌های مدرن، با ظاهری جدید و امروزی، تحولی در صنعت دکوراسیون داخلی ایجاد کرده‌اند. این کاشی‌ها با طرح‌ها، رنگ‌ها و کاربردهای متنوع، پاسخگوی سلیقه‌های مختلف بوده و فضایی شیک و منحصر به فرد را خلق می‌کنند.
پیشنهاد مقاله :
معرفی بهترین کابینت آشپزخانه ممبران در سال ۲۰۲۴
ویژگی‌های کاشی‌های مدرن:
طرح‌های متنوع: کاشی‌های مدرن در طرح‌های هندسی، انتزاعی، گلدار، آجری، بتنی، سنگی و … تولید می‌شوند. این تنوع طرح، دست طراحان و معماران را برای خلق فضاهای خاص و خلاقانه باز می‌گذارد.
رنگ‌های جسورانه: در کنار رنگ‌های سنتی مانند سفید، کرم و آبی، شاهد استفاده از رنگ‌های جسورانه و خاص مانند قرمز، نارنجی، بنفش و … در کاشی‌های مدرن هستیم. این رنگ‌ها می‌توانند به فضا انرژی و پویایی ببخشند.
فرمت‌های جدید: کاشی‌های مدرن در ابعاد و فرمت‌های مختلف مانند شش ضلعی، مترو، لانه زنبوری و … تولید می‌شوند. این تنوع فرمت، امکان ایجاد چیدمان‌های خلاقانه و چشم‌نواز را فراهم می‌کند.
متریال‌های نوین: در تولید کاشی‌های مدرن از متریال‌های جدید مانند شیشه، فلز، سرامیک و … استفاده می‌شود. این متریال‌ها، ظاهری خاص و منحصر به فرد به کاشی‌ها می‌بخشند.
کاربردهای متنوع: کاشی‌های مدرن علاوه بر استفاده در دیوارها و کف، برای پوشش سقف، کابینت‌ها، ستون‌ها و … نیز استفاده می‌شوند.
مزایای کاشی‌های مدرن:
زیبایی و ظرافت: کاشی‌های مدرن با طرح‌ها و رنگ‌های متنوع، زیبایی و ظرافت خاصی را به فضا می‌بخشند.
استحکام و ماندگاری: کاشی‌های مدرن از مواد باکیفیت ساخته شده و از استحکام و ماندگاری بالایی برخوردارند.
قابلیت شستشو: سطح صاف و غیر متخلخل کاشی‌های مدرن به راحتی تمیز شده و از رشد میکروب‌ها و قارچ‌ها جلوگیری می‌کند.
مقاومت در برابر حرارت و رطوبت: کاشی‌های مدرن در برابر حرارت و رطوبت مقاوم بوده و برای استفاده در مکان‌های مرطوب مانند آشپزخانه و حمام ایده‌آل هستند.
تنوع قیمت: کاشی‌های مدرن در طیف قیمتی متنوعی عرضه می‌شوند و برای هر بودجه‌ای کاشی مناسب می‌توان یافت.
کاربردهای کاشی‌های مدرن:
دیوار آشپزخانه: کاشی‌های مدرن می‌توانند به عنوان دیوارپوش بین کابینتی، پشت اجاق گاز و … در آشپزخانه استفاده شوند.
دیوار حمام و سرویس بهداشتی: کاشی‌های مدرن با طرح‌های ضد آب و لغزش، برای پوشش دیوار حمام و سرویس بهداشتی ایده‌آل هستند.
کف‌پوش: کاشی‌های مدرن در طرح‌های مختلف مانند چوبی، سنگی و … می‌توانند به عنوان کف‌پوش در فضاهای مختلف مانند آشپزخانه، پذیرایی، اتاق خواب و … استفاده شوند.
نمای ساختمان: کاشی‌های مدرن با طرح‌های خاص و جذاب، می‌توانند برای پوشش نمای خارجی ساختمان‌ها استفاده شوند.
ساختار سرامیک:
سرامیک‌ها، دسته‌ای از مواد شگفت‌انگیز با ساختاری پیچیده و منحصربه‌فرد هستند که از ذرات ریز و به هم پیوسته تشکیل شده‌اند. این ساختار منحصر به فرد به آنها خواصی فوق‌العاده مانند سختی، استحکام، مقاومت شیمیایی و پایداری حرارتی می‌بخشد که آنها را در کاربردهای مختلفی از جمله ساخت و ساز، مصالح نسوز، ابزارآلات و حتی ایمپلنت‌های پزشکی ایده‌آل می‌کند.
اجزای اصلی سرامیک:
فاز اصلی: این فاز، بخش عمده سرامیک را تشکیل می‌دهد و از ذرات ریز بلوری یا غیربلوری مواد معدنی مانند اکسیدها، نیتریدها، کاربیدها و سیلیکات‌ها ساخته شده است. فاز اصلی به سرامیک استحکام و خواص فیزیکی و شیمیایی آن را می‌دهد.
فاز دوم: این فاز، حفره‌ها، ترک‌ها و ناخالصی‌های موجود در سرامیک را شامل می‌شود. فاز دوم می‌تواند بر خواص سرامیک مانند استحکام، چقرمگی و هدایت حرارتی تأثیر بگذارد.
رابطه بین ذرات: ذرات فاز اصلی و دوم توسط پیوندهای شیمیایی یا فیزیکی به هم متصل می‌شوند. نوع و استحکام این پیوندها بر خواص کلی سرامیک تأثیر می‌گذارد.
انواع ساختارهای سرامیک:
ساختار بلوری: در این نوع ساختار، ذرات فاز اصلی به طور منظم در شبکه‌ای سه‌بعدی چیده شده‌اند. سرامیک‌های بلوری معمولاً سخت، شکننده و با چقرمگی کم هستند.
ساختار غیربلوری: در این نوع ساختار، ذرات فاز اصلی به طور نامنظم چیده شده‌اند و نظم دوربردی ندارند. سرامیک‌های غیربلوری معمولاً شکننده‌تر از سرامیک‌های بلوری هستند، اما می‌توانند چقرمگی بیشتری داشته باشند.
ساختار متخلخل: این نوع ساختار، دارای حفره‌هایی است که در سراسر سرامیک پراکنده شده‌اند. سرامیک‌های متخلخل معمولاً سبک‌تر، عایق حرارتی و صوتی بهتری هستند.
ساختار متراکم: این نوع ساختار، حفره‌های کمی دارد یا اصلاً ندارد. سرامیک‌های متراکم معمولاً سخت‌تر، قوی‌تر و با هدایت حرارتی بهتری هستند.
عوامل موثر بر ساختار سرامیک:
ترکیب شیمیایی: نوع و نسبت مواد معدنی موجود در سرامیک، ساختار آن را تعیین می‌کند.
فرآیند ساخت: فرآیندی که سرامیک از طریق آن تولید می‌شود، مانند پرس، پخت و سرامیک‌کاری، بر ساختار نهایی آن تأثیر می‌گذارد.
شرایط پخت: دما، زمان و جو پخت سرامیک، بر چیدمان و اندازه ذرات و همچنین نوع و استحکام پیوند بین آنها تأثیر می‌گذارد.
دانش ساختار سرامیک:
درک ساختار سرامیک برای مهندسان و دانشمندان مواد بسیار مهم است. با مطالعه و کنترل ساختار سرامیک، می‌توان خواص آن را برای کاربردهای خاص تنظیم کرد. این امر منجر به توسعه سرامیک‌های جدید با عملکردهای بهبود یافته می‌شود که در زمینه‌های مختلف از جمله هوافضا، پزشکی، الکترونیک و ساخت و ساز کاربرد دارند.
نتیجه گیری تاریخچه کاشی و سرامیک
کاشی و سرامیک قدمتی دیرینه در تاریخ بشر دارند و از دیرباز به عنوان مصالحی کاربردی و زیبا در معماری و هنر مورد استفاده قرار گرفته‌اند. سفالگری که ریشه کاشی و سرامیک محسوب می‌شود، از حدود ۲۴ هزار سال قبل از میلاد آغاز شده بود.
با گذشت زمان و پیشرفت تکنولوژی، روش‌های ساخت کاشی و سرامیک نیز ارتقا یافته و تنوع و ظرافت آنها افزایش یافته است.
برای کسب اطلاعات بیشتر اینستاگرام و تلگرام بتن شیمی را دنبال کنید.
